De campus ZAS Cadix van Ziekenhuis aan de Stroom (ZAS) is erkend als level 1 traumacentrum. Dat is het hoogste niveau voor de behandeling van patiënten met heel zware en/of complexe verwondingen. De erkenning gebeurde door de Duitse Vereniging voor Traumachirurgie (DGU, Deutsche Gesellschaft für Unfallchirurgie). De erkenning van ZAS Cadix als level 1 traumacentrum is belangrijk voor de inwoners in de wijde regio Antwerpen en de bedrijven in de vlakbij gelegen haven.
In een traumacentrum staan de klok rond een traumateam en infrastructuur klaar om de patiënt snel de juiste gespecialiseerde zorg te bieden. Studies tonen aan dat de opvang in een traumacenter de overlevingskans van de patiënt met zestig procent verhoogt en de neurologische schade vermindert, ook als het traumacenter verder ligt van de plaats van het ongeval.
Op de spoeddiensten van ZAS (Ziekenhuis aan de Stroom) komen jaarlijks driehonderd patiënten in aanmerking voor zorg in het traumacenter. Deze cijfers gaan in stijgende lijn.
Patiënten met meerdere zware en/of complexe letsels
Dr. Tine Bosiers, coördinator traumacentrum:
“Het traumacentrum van ZAS Cadix behandelt de meest complexe trauma’s. Vaak gaat het om patiënten die meerdere zware en/of complexe letsels hebben opgelopen. Dat betekent dat verschillende organen zijn gekwetst en dat er nood is aan de behandeling door meerdere medische specialismen. Dit omvat ook andere hooggespecialiseerde zorg als brandwonden, neurologische letsels en amputaties. Al die gespecialiseerde zorg en de bijhorende infrastructuur is elke dag van het jaar de klok rond beschikbaar.”
Ziekenhuis gebouwd met oog op traumapatiënten
Willeke Dijkhoffz, CEO van ZAS:
“Dat ZAS Cadix is erkend als traumacenter van het hoogste niveau, is belangrijk nieuws voor de regio Antwerpen en zijn haven. ZAS Cadix is ontworpen en gebouwd met oog op het traumacenter: de kritieke diensten als spoed, medische beeldvorming, operatiekwartier en intensieve zorg liggen boven elkaar. Supersnelle hotline-liften zorgen ervoor dat een patiënt in tien seconden van de spoed (-1) op het operatiekwartier (4e verdieping) geraakt. En met het Brandwondencentrum hebben we als enige in de provincie expertise in huis voor mensen met zware brandwonden. Na een lange voorbereiding en grote inzet van onze medewerkers en artsen, is deze accreditatie eindelijk de officiële erkenning die ze verdienen.”
Els Van Doesburg, voorzitter ZAS:
“Als wereldhaven en gigantische petrochemische cluster is het belang van een top traumacentrum in Antwerpen nauwelijks te overschatten. De erkenning van ZAS Cadix als level 1 traumacentrum past bij de schaal en ambitie van onze stad. Dat we hier, dag en nacht, kunnen rekenen op hooggespecialiseerde zorg maakt letterlijk het verschil tussen leven en dood.”
Gespecialiseerde artsen de klok rond aanwezig
In een traumacentrum staat de klok rond een traumateam klaar om de patiënt snel de juiste gespecialiseerde zorg te bieden. Dat omvat de eerste opvang op de dienst spoedgevallen, de diagnose van de letsels met beeldvorming en een snelle overbrenging naar de operatiezaal voor de nodige ingrepen. Er zijn ook gespecialiseerde diensten voor de behandeling van ernstige brandwonden, intensieve zorg en revalidatie.
In de eerste fase bestaat het team uit een urgentiearts, anesthesist, chirurgen uit diverse disciplines, een specialist intensieve zorg en een gespecialiseerd verpleegkundig team. In een latere fase zijn dat zorgverleners gespecialiseerd in traumazorg, pijnbehandeling, revalidatie, pyschologen en patiëntenbegeleiding.
1 operatiekamer permanent gereserveerd voor traumachirurgie
Wanneer bij een interventie van de hulpdiensten op het terrein sprake is van een traumapatiënt, worden de betrokken diensten in het ziekenhuis gelijktijdig verwittigd over de komst van een traumapatiënt. Daardoor zijn de nodige faciliteiten tijdig beschikbaar.
In ZAS Cadix is één van de veertien operatiekamers (OK) permanent beschikbaar voor traumachirurgie. Indien nodig kunnen ook een OK voor neurochirurgie en een hybride operatiekamer gebruikt worden.
Een supersnelle lift (hotline) verbindt de de dienst spoedgevallen met de dienst medische beeldvorming en afdeling intensieve zorg (IZ). Tussen de dienst Spoedgevallen (verdieping –1) en het operatiekwartier (4e verdieping) is het hoogteverschil 24 meter. Bij openstaande deuren doet de hotline dat in 10 seconden, en in 15 seconden als de deuren eerst moeten opengaan.
Hoe verloopt overbrenging naar traumacentrum?
Op basis van vastgelegde criteria wordt een patiënt naar het meest aangewezen ziekenhuis overgebracht. Dat is niet noodzakelijk het meest nabije ziekenhuis.
- Nadat de hulpverleners de ernst van de verwondingen hebben ingeschat, contacteren zij - indien nodig - het aangewezen traumacentrum.
- Vervolgens roept de arts van het traumacentrum alle betrokken specialisten van het traumateam op en wordt de nodige info over de patiënt gedeeld.
- Het team wordt samengesteld in functie van de verwachte letsels en kan variëren naargelang de ernst van het trauma.
- Wanneer de patiënt aankomt in het ziekenhuis staat het traumateam klaar om de meest dringende zorgen toe te dienen. Bijvoorbeeld een dringende bloedtransfusie, eerste medische beeldvorming en specifieke behandelingen volgens de vastgestelde letsels.
- Als de toestand van de patiënt het toelaat, wordt gedetailleerde medische beeldvorming uitgevoerd om tot de correcte diagnose te komen. Een aantal patiënten zijn zo ernstig gekwetst, dat deze stap wordt overgeslagen en ze onmiddellijk naar de operatiezaal worden gebracht.
- In functie van de diagnose(s) wordt een behandelplan opgesteld en zal patiënt de nodige multidisciplinaire zorg krijgen tijdens het verdere verblijf in het ziekenhuis. Deze multidiciplinaire zorg wordt gecoördineerd door een verpleegkundig specialist. Die is het centrale aanspreekpunt en draagt bij aan klinische zorg, coördinatie en continuïteit van zorg en de optimalisatie van het ontslagproces.
79% traumapatiënten zijn mannen
Van 2020 tot midden 2025 registreerde ZAS Cadix (en voorganger ZNA Stuivenberg) 625 traumapatiënten. Het gaat om patiënten met meerdere complexe letsels die werden opgenomen op de afdeling Intensieve Zorgen.
- Het mannelijk geslacht maakt vier op de vijf (79%) traumapatiënten uit.
- De gemiddelde leeftijd van een traumapatiënt is 46 jaar. Iets meer dan een op de zes traumapatiënten (15,9%) is ouder dan zeventig.
- Een op de drie traumapatiënten (33,3%) heeft een ernstig hersenletsel.
Meeste trauma’s na val of verkeersongeval
Bij een kleine helft (44%) van de traumapatiënten is een val de oorzaak. In 28 procent ging het om een val van meer dan drie meter hoogte, bij 16 procent was dat van minder dan drie meter.
Bijna vier op de tien traumapatiënten (39%) zijn het slachtoffer van een verkeersongeval.
- Ongevallen met de auto (10%) en de moto (4%) zijn samen goed voor veertien procent.
- Fietsers (13%), gebruikers van de e-step (8%) en voetgangers (4%) maken samen een kwart (25%) uit van de traumagevallen.
In twaalf procent van de gevallen was er sprake van geweld.
Pogingen tot zelfdoding maken met vijf procent de lijst volledig.
Hoofd het vaakst geraakt
Traumapatiënten hebben het vaakst letsels aan het hoofd, de borstkas en de armen.
| Hoofd | 51% |
| Borstkas | 40% |
| Armen en handen | 25% |
| Ruggengraat | 21% |
| Benen en voeten | 17% |
| Buik | 17% |
| Bekken | 15% |
| Aangezicht | 12% |
| Nek | 2% |
6 dagen op Intensieve Zorg
Een traumapatiënt in ZAS Cadix verblijft gemiddeld zes dagen op de afdeling Intensieve Zorg en veertien dagen in het ziekenhuis.
- 74 procent kan na het verblijf in het ziekenhuis voldoende hersteld naar huis of heeft lichte hulpmiddelen nodig, zoals krukken.
- 23 procent gaat na het verblijf in ZAS Cadix naar een revalidatiecentrum of een ander ziekenhuis
3 soorten traumacentra
Er zijn drie soorten traumacentra.
- Supraregionaal (level 1) is het hoogste niveau. Dit staat voor hooggespecialiseerde zorg en de capaciteit om meerdere zwaargekwetste patiënten op te nemen.
- Regionaal (level 2): volledige gespecialiseerde maar minder complexe zorg.
- Lokaal (level 3): basistraumazorg
Elf ziekenhuizen in de provincie Antwerpen en het Waasland vormen samen het Antwerps Trauma Netwerk (ATN). Dat werd in november 2024 als eerste Belgische traumanetwerk gecertificeerd door de DGU.
In het ATN werken deze ziekenhuizen samen: naast Ziekenhuis aan de Stroom gaat het om UZA, AZ Herentals, AZ Klina, AZ Monica, AZ Sint-Blasius, AZ Turnhout, AZ Voorkempen, Heilig Hart Lier, VITAZ, Ziekenhuis Geel.
Meerdere criteria voor erkenning
In België is er geen verplichting voor de erkenning van een traumacentrum. Ziekenhuizen laten vaak een externe audit uitvoeren om een kwaliteitslabel voor traumazorg te krijgen. Dikwijls gebeurt dat door de Duitse (DGU) of Nederlandse (NVT) vereniging voor traumachirurgie. Die beoordeelt ziekenhuizen op basis van strenge onafhankelijke, internationale standaarden voor de opvang en zorg van zwaargewonde slachtoffers. De DGU-erkenning is drie jaar geldig.
Voor de erkenning als supranationaal traumacentrum moet een ziekenhuis aan meerdere eisen voldoen.
- Ten eerste moet het zorgaanbod de klok rond verzekerd zijn, en dat elke dag van de week.
- Daarnaast moet een multidisciplinair team (urgentiearts, chirurg, anesthesist, specialist intensieve zorg) altijd paraat staan om twee patiënten gelijktijdig op te vangen.
- Tot slot zijn er strenge criteria over infrastructuur, materiaal, de beschikbaarheid van bedden en de continuïteit van het zorgproces.
